حوزه های علمیه مستثنی هستند!؟(1)

نویسنده: علی توسلی

پنج شنبه 86/3/10 ساعت 6:53 عصر

هرچند خیلی از دوستانی که از جمع آوری این مطلب و نوشتن این موضوع آگاهی داشتند سعی داشتند جلو نوشتن این مطلب را بگیرند و می گفتند «نه حسن خطر داره حسن» اما باید گفت: بی خطر نمی توان به راستی دست یافت از این رو ضمن احترام به نظرات این دوستان مطلب زیر را تقدیم می کنم.

نقش حوزه های علمیه

تاریخ اجتماعی شدن حوزه را شاید بتوان به تاریخ اقامت شیخ الطائفه طوسی در نجف اشرف بازگرداند(البته بعداز آتش زدن کتابخانه ایشان در محله کرخ بغداد) ایشان بهمراهی تعدادی از شاگردان و مجتهدان طراز اول آن دوره حوزه های علمیه امروزی را پایه ریزی کرد (منظور از تاریخ اجتماعی حوزه یعنی نظام وسازمان فعالیت حوزه نه حرکتهای جسته و گریخته افرادی مثل علامه لاری مرحوم شفتی و غیره ) تا قبل از این اقدام عالمان هر منطقه به تشخیص و صلاحیت فردی به کار درس و بحث و افتاء و گاه اگر زمینه ی به وجود می آمد به کار قضا و اقامه حدود می پرداختند (البته در حد ولایت در امور حسبیه و نه ولایت مطلقه فقیه) اما بعد از این می بینیم که عظمت فکری و شخصیتی شیخ طوسی همه نگاه را بسوی نجف نگران کرد و همه در فتوا و احکام فردی و اجتماعی چشم به نجف می دوختند تا جایی که علم فقه تا دویست سال بر اثر این نگاه کور شد و هر چه می دید نجف می دید و شیخ طوسی را (تا دو قرن بعد از رحلت شیخ الطائفه طوسی علیه الرحمه حوزه های علمیه دچار انسداد باب فقه شدند و تمام نظرات به نظر شیخ بر می گشت و کسی اگر از آن نظر بر می تافت او را به تازیانه بی سوادی یا دگر اندیشی می نواختند تا اینکه نوه ایشان جناب ابن ادریس پای در راه نهاد و به نقد آرای شیخ طوسی همت گماشت و دوباره باب اجتهاد را گشود. همان وضعیتی که الان ما در اصول فقه وفلسفه گرفتار آن هستیم و از آن بدتر در فلسفه سیاسی نظرات امام خمینی حکم نظرات شیخ طوسی را یافته است و کسی را شجاعت نقد این آرا نیست که اگر مجتهد باشد یا چشم در خبرگان دارد که بی تایید نظرات و برداشتهای آقای جنتی از ولایت فقیه نمی تواند حرفی بزند و گرنه در بزنگاه تایید صلاحیت البته دگر اندیش می گردد و سر در آخور بیگانه خواهد داشت و یا اگر آزاد مرد باشد دچار زندان خانه می شود و طعن تهمت ها بر تنش می نشیند اینجاست که باید عالمان به آن جمله ای که امام علی در ابتدای خلافت اسلامی فرمودند اقتدا نمایند«اگر نبود عهدی که خداوند از عالمان گرفته است همان افسار شتر خلافت را بر گردنش می آویختم »و دوباره به این عهد و این جمله بیاندیشند و دید آیا عالمان امروز ما این عهد را به یاد می آورند یا خیر) اما با صدور فتوای تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی عظمت و قدرت سیاسی و اجتماعی روحانیت و حوزه ها آشکار گردید و در جریان مشروطیت این توانمندی به اوج خود رسید تا جایی که در انقلاب ایران امام با تکیه بر همین پایگاه اجتماعی و سیاسی دست به انقلاب عظیم اسلامی زد و حوزه ها را از سطح نظریه پردازی و عزلت گزینی به مقام اجراء و مدیریت کلان رساند اما در این میان به قرائت حاکمان امروز ضرورت های اجتماعی و سیاسی در برخی از مسائل حوزه ها را از مردم جدا و برخی استنثا ها را برای حوزویان و متولیان حوزه ایجاد کرد این نوشته سعی در طرح ونقد این استثنا ها دارد.